پنجابی لوک-ساہت
متھّ-کتھاواں
؛ ؛
متھّ-کتھاواں کتھا ساہت دا مڈھلا روپ تے اس دا مہتوپورن حصہ ہن۔ متھّ-کتھاتھ اصل وچّ اک کہانی ہی ہندی ہے۔ پراچین کال توں ہی منکھ دی کوشش پرکرتی دے رہساں نوں سمجھن دی رہی ہے۔ مڈھلے پڑاواں اتے منکھ نے پرکرتک ورتاریاں بارے اپنی سمجھ نوں کلپناتمک کہانیاں دے روپ وچّ پیش کیتا جنہاں نوں اسیں متھّ-کتھاواں دا روپ مندے ہاں۔ مڈھلے منکھ نے بے جان پرکرتک وستاں، جیو-جنتوآں اتے پھلّ-بوٹیاں نوں جاندار منکھاں وانگ سمجھدے ہوئے ایہناں نوں اپنے کتھا سنسار دا انگ بنایا۔ منکھ نے اپنی کلپنا، سپنیاں، اچھاواں تے ڈراں نوں وکھ-وکھ پرکاراں دے منکھی پاتراں جویں دیوی-دیوتیاں، جنّ-پریاں، بھوت-پریتاں دے روپ وچّ چتریا ہے۔ اس طرحاں ایہہ متھّ-کتھاواں گھٹناواں دی اصل واستوکتا نوں بھاویں پیش نہ کردیاں ہون پر اس ویلے دے منوکھّ دی جیون بارے سوجھ اتے سمجھ نوں پیش کردیاں ہن۔
؛ ؛
متھّ وچّ دسی کہانی دی گھٹنا بیج روپ وچّ پوروَ اتہاسک کال وچّ کدے نہ کدے واپری وی ہو سکدی ہے اتے نہی وی پر سماں بیتن نال اس کہانی وچّ بہت کجھ متھیا جڑ جاندا ہے۔ عامَ تور تے متھّ-کتھاتھ کسے دیوَ-پرکھ نال جڑی ہندی ہے۔ متھّ دے ویرویاں وچّ اس جاتی دیاں رہُ-ریتاں،سنسکاراں اتے دھارمک سنستھاواں دا وکھیان ہندا ہے۔ اسے لئی متھّ-کتھاواں شردھا وی جگاؤندیاں ہن اتے جاتی وشیش دے دھارمک وشواساں دا انکھڑواں انگ وی بن جادیاں ہن۔
؛ ؛
پنجابی کتھا-ساہت متھّ-کتھاواں نال بھرپور ہن۔اس ویبسائیٹ لئی اس بھنڈار وچوں ونگی ہتّ دو متھّ-کتھاواں چنیاں گئیاں ہن :'پرہلاد بھگت'اتے 'نل دمئنتی'۔ 'پرہلاد بھگت' کتھا دا مکھ پاتر پرہلاد اک بالک ہے جو کہ نیکی دا پرتیک ہے۔ اس وچّ ورودھی اتے برائی جاں بدی دا پرتیک پرہلاد دا پتا ہرناخش ہے۔ انیکاں کٹھنائیاں اتے ورودھاں دے باو جود انت وچّ پرہلاد دی جت ہندی ہے۔
؛ ؛
ایہہ کتھا انی حرمن پیاری ہے کہ اس دا حوالہ گورو صاحباناں، بھگتاں اتے کویاں نے اپنیاں رچناواں وچّ دتا ہے۔ بھائی گرداس جی نے اس بارے ہیٹھ لکھی پؤڑی لکھی:
گھر ہرناکھش دیت دے کلرِ کولُ بھگت پرہلادُ ۔
پڑھن پٹھایا چاٹسال پاندھے چتِ ہوآ اہلاد۔
سمرے من وچّ رام رام گاوے شبدُ اناہد ناد۔
بھگتِ کرنِ سبھ چاٹڑے پاندھے ہوئِ رہے وسماد ۔
راجے پاسِ روآیا دوکھی دیتِ ودھایا وادُ ۔
جل اگنی وچِ گھتیا جلے ن ڈبے گر پرسادِ ۔
کڈھ کھڑگُ سدِ پچھیا کؤنُ سو تیرا استاد ۔
تھمُ پاڑِ پرگٹیا نرسنگھ روپ انوپ انادِ ۔
بے مکھ پکڑِ پچھاڑئنُ سنت سہائی آدی جگادِ
جےَ جےَ کار کرنِ برہمادِ۔۔
اسے طرحاں نل اتے دمئنتی دی پراچین متھّ-کتھاتھ ہے۔ اس دا ذکر مہابھارت وچّ آؤندا ہے۔ جدوں یدھشٹر جوئے وچّ سبھ کجھ ہار کے بہت نراش ہندا ہے تاں برہدشو ناں دا پاتر اس نوں ایہہ کتھا سنا کے اس دا دھرج بنھاؤندا ہے۔ اس کتھا وچّ نل اتے دمئنتی انیکاں دکھ کٹدے ہن، اوکھیاں پرستھتیاں وچّ پیندے ہن، وچھڑدے ہن پر انت نوں اکٹھے ہو جاندے ہن۔ اوہناں دا پرسپر پریم تے وشواس اڈگّ رہندا ہے اتے ساہس بنیا رہندا ہے۔ کتھا وچّ منکھی گناں اتے چنگیائی دی جت درسائی گئی ہے۔
- پرہلاد بھگت
پچھلے پنے تے جان لئی اتھے دباؤ
