پنجابی لوک-ساہت
سٹھنیاں
؛ ؛
سٹھنی لوک-کاو روپ ویاہ دیاں رسماں نال سنبندھت ہے۔ ایہہ عورتاں دے لوک-گیت ہن۔ کڑی دے ویاہ ویلے میلناں سٹھنیاں راہیں لاڑے نوں، اس دے ماپیاں، سمبندھیاں اتے جاننجیاں نوں سمبودھن کرکے نوک-جھوک اتے مخول کردیاں ہن۔ سٹھنیاں اک طرحاں مٹھیآں گالاں ہن۔ سٹھنیاں ونگی دے لوک-گیت سدا نودی رہی کڑی والیاں دی دھر ولوں گبھ-گبھاٹ کڈھن دا وسیلہ بندیاں ہن۔ اننج وی سٹھنیاں ہاس-رسس نال بھرپور ہون کارن ماحول نوں سانواں اتے سکھاواں بنا دندیاں ہن۔ ایہناں وچّ لکے وینگ، کٹاخش تے مشکریاں ویاہ دی خوشی دے واتاورن نوں وشیش رنگ دندیاں ہن۔ ویاہ دا موقع، سٹھنیاں دندیاں عورتاں نوں سداچارک بندھیجاں تے سنکوچاں توں کجھ کھلھ وی دے دندا ہے۔
؛ ؛ سٹھنیاں وچّ عامَ طور 'تے منڈے والیاں دے پہراوے، کھان-پان دیاں عادتاں اتے اوہناں دے رنگ-ونّ اتے ٹکوراں کسیاں جاندیاں ہن۔ ایہناں وچّ منڈے اتے اسدے پیو نوں تاں سدھے طور 'تے مخول کیتا ہی جاندا ہے۔ اس دے گھر بیٹھیاں بھیناں، ماں اتے ہور نیڑلے رشتے دیاں استریاں نوں وی مذاق دا پاتر بنایا جاندا ہے۔ ایہہ سارا کجھ کلپت اتے فرضی ہندا ہے، اس لئی سٹھنیاں راہیں کیتے وینگ دی کوئی سیما نہیں ہندی۔ منڈے دے ماں-پیو دی سریرک بنتر، اس دے پچھوکڑ بارے اتے اس دے گھر دی کنجوسی، آلس، مورکھتا آدی بارے چوبھاں ماریاں جاندیاں ہن۔ ویاہ سنبندھاں راہیں بنے اچیچے رشتے داراں، جنہاں دیاں اننج سو-سو کھاتراں کیتیاں جاندیاں ہن، نوں سٹھنیاں دے کے اوہناں پرتی سنکوچ تے جھجک نوں گھٹایا جاندا ہے۔
؛ ؛ سٹھنیاں عورتاں ولوں رل کے دتیاں جاندیاں ہن، اس لئی گاؤن دی لوڑ مطابق ایہناں وچّ موقعے انوسار وادھا گھاٹا کر لیا جاندا ہے۔ اس ونگی دے لوک-گیت دی مہتتا اس کارن وی ہے کہ ایہہ پنجابیاں دے کھلھے ڈلے تے ہاس-رسس نال بھرپور سبھا دے انوکول ہون دے نال نال لوک-منک دیاں کئی انپھولیاں ڈونگھیاں پرتاں نوں اجاگر کردے ہن۔
کجھ سٹھنیاں پیش کر رہے ہاں:
- جاننجی اوس پنڈوں آئے جتھے رکھ وی نہ۔
اےنہاں دے توڑیاں ورگے منہ اتے مچھّ وی نہ۔
جاننجی اوس پنڈوں آئے جتھے توت وی نہ۔
ایہناں دے کھپڑاں ورگے منہ اتے روپ وی نہ۔
جاننجی اوس پنڈوں آئے جتھے ٹالھی وی نہ۔
ایہناں دے پیلے ڈڈو منہ اتے لالی وی نہ۔
- باراں مہینے اساں تکن تکیا،
پھیر وی لاڑا تسیں کالا ای رکھیا،
صابن لانا سی۔
صابن لانا سی۔
نلجیو، لجّ تہانوں نہیں۔
کوری تے توڑی اساں رنھیاں گلیاں،
بھکھ تے لگی لاڑے کڈھیاں بلھیاں۔
روٹی کھواؤنی پئی،
نلجیو، لجّ تہانوں نہیں۔
ایہنیں کرتوتیں تسیں رہے کوارے،
کرتوت تے چھپدی نہیں،
نلجیو، لجّ تہانوں نہیں۔
پیسہ-پیسہ ساڈے پنڈ دیو پاؤ،
لاڑے جوگا تسیں واجا منگاؤ۔
جنج تے سجدی نہیں،
نلجیو، لجّ تہانوں نہیں۔
- کی گلّ پچھاں لاڑیاں وے، کی گلّ پچھاں وے،
نہ تیرے داڑھی بھوندوآ وے، نہ تیرے مچھاں وے۔
بوک دی لا لے داڑھی، چوہے دیاں منچھاں وے۔
- لاڑا لاڈلا نی ادھی رات منگے پچھّ،
لاڑے دی بوبو ایں بیٹھی جیوں کیلے بنھیا رچھّ۔
- لاڑے دے پیو دی داڑھی دے دو کو وال، دو کو وال،
داڑھی ملّ لے لے وے، مچھاں وکن بازار۔
- مچھاں تاں تیریاں وے منسیا، جیو بلی دی وے پوچھ،
قینچی لے کے منّ دیاں، وے تونوں دونا چڑ جو، میں سچ آکھدی، وے روپ۔
- اساں نے کی کرنے بے-بہارے کدو۔
لاڑا بیٹھا ایں جاپے،
جیوں چھپڑ کنڈھے ڈڈو۔
اساں نہ لینے پتاں باجھ کریلے،
لاڑے دا چاچا ایں جھاکے جویں چامچڑک دے ڈیلے۔
- جاننجیؤ مانجیؤ، کہڑے ویلے ہوئے نے۔
کھا-کھا کے رجے نہ، ڈھڈّ نے کہ ٹوئے نے۔
نکے-نکے منہ نے، ڈھڈّ نے کہ کھوہ نے۔
کھا رہے ہو تاں اٹھو صحیح۔
- جاننجیاں نوں کھل کٹّ دیو، جنہاں دھون پچی سیر کھانا،
سانوں پوریاں جی جنہاں مشک نال رجّ جانا۔
- بیبی لاڈلی نی روٹی پچھوں منگے کھیر۔
بیبی دا باپو ایں بیٹھا، جیوں راجیاں وچّ وزیر۔
- سبھ گیس بجھا دیو جی،
ساڈا کڑم بیٹری ورگا۔
سبھ مرچاں گھوٹو جی،
ساڈا کڑم گھوٹنے ورگا۔
من مکی پہا لؤ جی،
ساڈا کڑم وہڑکے ورگا۔
پچھلے پنے تے جان لئی اتھے دباؤ
